مهمترین توصیه های غذایی
در سنگ کلیه
تغذیه و سنگ کلیه
- سنگ کلیه زمانی تشکیل می شود که نمک و املاح معدنی در ادرار به شکل کریستال تبدیل شده و این کریستال ها روی هم تجمع یافته و سایز آنها افزایش پیدا میکند و توده ای کریستالی به نام سنگ کلیه را تشکیل می دهند.(تغذیه در سنگ کلیه)
- معمولاً کریستال ها به دور یک ماده آلی تجمع می یابند. زمانی که این سنگها (کریستال ها تجمع یافته) در مجاری ادراری حرکت میکنند باعث درد بسیار شدیدی میشوند .
- در حالی که همه انسانها کریستال کلسیم اگزالات را تشکیل میدهند اما اکثراً دچار تشکیل سنگ نمی شوند. در بین عوامل و فاکتورهای تشکیل دهنده سنگ کلیه، مهمترین عامل موثر، کاهش دریافت مایعات و در نتیجه افزایش غلظت ادرار میباشد.
عوامل اصلی دیگر در ایجاد سنگ کلیه عبارتند از:
- عفونت مجاری ادراری(UTIs)(تغذیه در سنگ کلیه)
- بیماریهای کیستیک کلیه(تغذیه در سنگ کلیه)
- اختلالات متابولیکی مانند هایپرپاراتیروئیدیسم(پرکاری غده ی پاراتیروئید در تولید هورمون PTH)
- اسیدوزیس لوله های کلیوی(تغذیه در سنگ کلیه)
- فردی که در گذشته دچار سنگ کلیه شده است و یا افرادی که سوابق خانوادگی سنگ کلیه دارند در خطر بالای ابتلا به سنگ کلیه می باشند.
- بالا بودن کلسیم ادرار بدون علت، یک مشکل ژنتیکی در بعضی افراد می باشد که باعث افزایش ترشح کلسیم به داخل ادرار شده و باعث شکلگیری سنگ کلیه می شود در حالی که سطح کلسیم سرم در این افراد نرمال است
- ارتباط مستقیمی بین ایجاد سنگ کلیه با بیماریهای مزمن کلیوی، شکستگی یا پوکی استخوان، بیماریهای قلبی- عروقی، فشار خون بالا، دیابت نوع ۲ و سندروم متابولیک (گروهی از عوامل خطر شامل چربی دور کمر،چاقی شکمی، فشارخون بالا، دیابت، تری گلیسیرید بالا و HDL پایین است که با هم رخ میدهند و خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، سکته و دیابت را افزایش میدهند) وجود دارد. این ارتباط خود نشان دهنده تاثیر سبک زندگی مدرن، عادات غذایی و چاقی بر افزایش سنگ های کلیوی می باشد.(تغذیه در سنگ کلیه)
عوامل موثر در سنگ کلیه | عوامل خطر |
آب و هوا | مناطق داغ و خشک در طول ماههای فصل تابستان |
رژیم غذایی | کاهش دریافت کلسیم و مایعات در افراد مستعد – دریافت بالای سدیم(نمک سفید) در افراد مستعد |
کاهش آب دریافتی | در زمان خواب- در زمان سفر- بیماری ها – عادت غلط کم آب کم خوردن |
خانوادگی | سابقه سنگ کلیه در خانواده |
اختلالات ژنتیکی | نقرس- هایپر اگزال اوری اولیه(دفع اگرالات زیاد از ادرار)- هایپر پاراتیروئیدیسم(پرکاری غده پاراتیروئید)- اسیدوزیس لوله های کلیه- سیستین اوریا (تجمع اسیدآمینه سیستئین در بدن و ادرار) – هایپر کلسیوری( دفع زیاد کلسیم از ادرار) |
جنسیت | ایجاد سنگ کلیه در آقایان حدود 3 برابر بیشتر است نسبت به خانم ها |
تغییرات گوارشی | بیماری IBD- جراحی بای پس روده-جراحی استومی( ایجاد مسیری است بین اندام و پوست بیرونی که معمولا این اندام روده می باشد ) |
داروها | دیورتیک ها- زیاده روی در استفاده از مکمل ویتامین D – استفاده از داروی Indinavir |
مشکلات مجاری ادراری | عفونت مجاری ادراری یا انسداد |
- حدود ۸۰ درصد سنگ های کلیه از جنس کلسیم اگزالات و کلسیم فسفات می باشند. ۱۰ درصد از نوع استرووایت( منیزیم آمونیوم فسفات) و ۱۰ درصد دیگر شامل سنگ های اوریک اسید، سنگ های سیستئین، سنگ های آمونیوم اورات و ملامین می باشند.
- حدود نیمی از افرادی که دچار سنگ کلیه می شوند به دلیل اختلال متابولیکی هیپوسیترات اوری ( یعنی کاهش سیترات ادرار) این اتفاق میافتد. سیترات خود باعث ممانعت از شکل گیری اگزالات کلسیم به وسیله ایجاد کمپلکس با کلسیم در ادرار شده و باعث جلوگیری از تجمع و رشد کریستال ها خواهد شد.(تغذیه
- جهت درمان سنگ های کلیه در حال حاضر، سنگ شکنی با امواج فعلاً به روشهای دیگر ارجعیت دارد. همچنین استفاده از داروهایی که باعث کاهش فشار داخلی مجاری کلیوی-ادراری و افزایش عبور و مرور مایعات و سنگ میشوند نیز یکی از درمان های رایج می باشد.
در ادامه مهمترین و کاربردی ترین توصیه های غذایی برای افرادی که دچار سنگ کلیه می شوند را فراهم نموده ایم. با شامی لو همراه باشید.
مهمترین توصیه های غذایی در سنگ کلیه
1- مایعات یکی از فاکتورهای کلیدی است اما باید توجه داشت که مقدار دریافت مایعات در شرایط مختلف تغییر می کند،برای همین شما باید به میزان خروجی مایعات توجه کنید. به همین دلیل دریافت مایعات برای افرادی که در مناطق گرم و خشک زندگی می کنند و افراد ورزشکار و افرادی که عرق زیاد می کنند، متفاوت با کسی خواهد بود که در شرایط مرطوب و در هوای خنک زندگی می کند. در نتیجه باید به گونه ای مایعات را مصرف کنید که خروجی ادرار شما بالا باشد و ممکن است دریافت ها در افراد و در شرایط مختلف، متفاوت باشد.
2- آب میوه گریپ فروت یا سیب، می توانند باعث بدتر شدن خطر تشکیل سنگ شوند در حالی که آب جو و بعضی از مواد غذایی قلیایی باعث پیشگیری از تشکیل سنگ خواهند شد.
3- پرتقال و لیمو، شامل مقادیر زیادی سیترات و مالات می باشند که می توانند از تشکیل کلسیم اگزالات در کلیه جلوگیری کنند. در نتیجه از این میوه ها در رژیم روزانه خود استفاده نمایید.
4- رژیم غذایی حاوی کلسیم کافی و کاهش دریافت پروتئین های حیوانی و نمک، میتواند به صورت معناداری باعث کاهش شکل گیری سنگ های کلسیم اگزالات شوند که جهت میزان دریافت دقیق باید با کارشناس یا متخصص تغذیه مشورت نمایید.
5- رژیم های غذایی حاوی مقادیر بالای پروتئین حیوانی باعث افزایش اسید در ادرار میشوند که جهت خنثی سازی آن باید از مواد غذایی قلیایی و مواد غذای حاوی پتاسیم استفاده کنید.
6- افراد گیاه خوار حدود یک سوم کمتر دچار سنگ های کلیوی می شوند نسبت به افراد همه چیزخوار زیرا پروتئین های گیاهی مثل حبوبات، دانهها، مغزیجات و غلات ،ترکیب ادرار را نرمال تر حفظ می کنند. در نتیجه از این مواد باید بیشتر به جای گوشت استفاده کنید.
7- در افراد با سابقه سنگ های کلسیم اگزالات، نیازی به حذف همیه ی منابع دارای اگزالات از رژیم غذایی نمی باشد بلکه باید از یک رژیم غذایی استاندارد زیر نظر کارشناس یا متخصص تغذیه استفاده کنید تا بتوانید تنوعی از مواد غذایی دارای اگزالات را به صورت کنترل شده و با خیال راحت مصرف نمایید.
8- افرادی که دچار سنگ های سیستئینی هستند، جهت جلوگیری از تشکیل این سنگ باید ادرار را قلیایی حفظ کنند، با خوردن میوه و سبزیجات زیاد و دریافت سیترات و نوشیدنیهای حاوی مواد معدنی ،میتوانید ادرار را قلیایی کنید.
9- سنگهای استرووایتی بیشتر در خانم های دچار عفونت های کلیوی تشکیل می شوند. حذف سنگ های عفونی و نگهداری مجاری ادرار از عفونت مجدد، موجب ممانعت از تشکیل سنگ میشود. همچنین بهتر است جهت جلوگیری از تشکیل سنگ، محیط ادرار را اسیدی نگه دارید.
10- سنگ های اسید اوریکی معمولاً در نتیجه سندروم متابولیک ایجاد می شوند و درصد آن در مردان بیشتر است. اسیدی شدن ادرار باعث کمک به ایجاد این نوع سنگ ها می شود، در نتیجه باید ادرار را قلیایی حفظ کنید و بهتر است این افراد از گوشت ها و دیگر احشام به مقدار کم تری در روز استفاده کنند .( نیاز به مشورت با کارشناس یا متخصص تغذیه)
11- از مصرف بالای مکمل زینک خودداری کنید و دریافت ویتامین D باید در حد نیاز تامین گردد نه بیشتر.
12- از مواد غذایی با کاروتنوئید بالا (هویچ، هندوانه، طالبی، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای رنگی، انبه و کلا گیاهان و میوه های با رنگدانه های قرمز، نارنجی و زرد) بیشتر مصرف کنید زیرا کاهش دریافت کاروتنوئید ،آلفا کاروتن، بتاکاروتن و بتاکریپتوگزانتین می تواند باعث افزایش تشکیل سنگ کلیه شود.
13- دریافت مایعات در همه انواع سنگ کلیه باید افزایش یابد (حداقل 2 لیتر در روز) و در افراد با سنگ های سیستئینی باید به 3.5 لیتر در روز برسد.
14- مصرف سیب و گریپفروت را به حداقل برسانید.
15- اگر دچار چاقی می باشید، حتما باید با یک رژیم اصولی و ورزش منظم، وزن خود را کاهش دهید.
16- جهت کاهش وزن باید از یک برنامه اصولی و تدریجی استفاده کنید وگرنه با رژیمهای سخت، شرایط تولید سنگ بدتر خواهد شد. (این اقدام نیازمند یک برنامه ی غذایی مدون توسط کارشناس یا متخصص تغذیه می باشد)
17- بر خلاف تصور عموم، دریافت کلسیم نباید محدود شود مگر در شرایطی که هایپرکلسی اوری( دفع زیاد کلسیم از ادرار) وجود داشته باشد که با محدودیت کلسیم، کلسیم ادرار کمتر شود. وگرنه در اکثر افراد که دچار سنگ کلیه کلسیم اگزالات می باشند، هیچ محدودیتی در دیافت منابع غذایی کلسیمی نیاز نمی باشد.
18- اگر دچار هایپرکلسی اوری ( دفع زیاد کلسیم از ادرار) می باشید، در رژیم غذایی خود از حبوبات و لوبیا به دلیل وجود ترکیبات ساپونین در این مواد، بیشتر استفاده کنید.
19- استفاده ی سرخود و بی رویه از بعضی داروها مثل مهارکنندههای پروتئاز، آنتیبیوتیکها و بعضی از دیورتیک ها در افراد مستعد، باعث افزایش سنگهای کلیوی خواهند شد.
20- در سنگ های اگزالات کلسیمی بهتر است در روز حداقل ۱۰ تا ۱۲ لیوان آب بنوشید، از مصرف مکمل ویتامین سی پرهیز کنید و از مکمل سدیم بی کربنات بهتر است که استفاده کنید.
21- اگر دچار هایپراگرال اوری نوع 1 ( دفع بیش از حد اگزالات از ادرار) هستید، استفاده از ویتامین B6 توصیه میشود.
22- به هیچ عنوان جهت درمان سنگ های کلیوی، از گیاهان دارویی بدون مشورت با کارشناس یا متخصص تغذیه استفاده نکنید.
23- مهمترین تغییر در سبک زندگی جهت جلوگیری از تشکیل سنگ های کلیه، مصرف بیشتر مایعات خصوصا آب می باشد، پس توصیه به مصرف آب را بسیار جدی بگیرید.
24- در جدول زیر توصیه های اختصاصی با توجه به نوع سنگ ارائه شده است:
نوع سنگ | مهمترین توصیه های تغذیه ای |
سنگ کلسیم اگزالات | – کاهش مصرف پروتئینهای حیوانی( انواع گوشت ها ) – کاهش مصرف سدیم( نمک) – کاهش مصرف مواد غذایی غنی از اگزالات مثل: ریواس، اسفناج، توتفرنگی، چغندر، همه نوع سبوس، مغزیجات، شکلات، چای سیاه پررنگ، کدو تنبل، بادمجان ،شیر سویا و دانه های سویا – افزایش مصرف منابع غذایی حاوی سیترات و پتاسیم – مصرف نرمال منابع غنی از کلسیم مثل شیر، ماست، بروکلی و پنیر |
سنگ کلسیم سیترات | – مصرف نرمال کلسیم – کاهش مصرف پروتئین های حیوانی – کاهش مصرف لیمو و مرکبات و نوشیدنی های آن ها |
سنگ سیستئینی | – مصرف حداقل 3.5 لیتر آب در روز – کاهش مصرف پروتئینهای حیوانی جهت کاهش اسید آمینه سیستئین و متیونین – کاهش مصرف سدیم( نمک) – افزایش PH ادرار با مصرف سیترات و مالات و میوهها و سبزیجات |
سنگ استرووایتی | – این سنگ ها به دلیل اینکه منشاء عفونی دارند معمولا نوع رژیم غذایی خیلی تاثیری بر وضعیت آن ها ندارد – بهتر است که از مواد غذایی که ph ادرار را افزایش میدهند اجتناب کنیم چون قلیایی شدن ادرار موجب گسترش این نوع سنگ می شود و هر چه محیط ادرار اسیدی تر باشد بهتر است |
سنگ اسید اوریک | – مایعات دریافتی باید افزایش یابد تا حجم ادرار بالا رود – مهم ترین نکته قلیلایی کردن ph ادرار است – افزایش مصرف سبزجات در رژیم غذایی مفید است – کاهش وزن جهت درمان این نوع سنگ مفید است – کاهش دریافت پروتئین های حیوانی جهت کاهش سطح پورین و در نتیجه تولید کمتر اوریک اسید، مهم می باشد |
دوست عزیز، رعایت توصیه های غذایی فوق در روند پیشگیری و بهبود سنگ کلیه بسیار موثرند. اگر زیاد دچار سنگ کلیه می شوید، باید با توجه به نوع سنگ خود، وضعیت تغذیه ی خود را مدیریت نمایید. توصیه ی ما برای افرای که مدام دچار سنگ کلیه می شوند، علاوه بر رعایت نکات فوق و درمان های دارویی و تهاجمی، مشورت با یک کارشناس یا متخصص تغذیه می باشد تا بتوانید تشکیل سنگ کلیه را به حداقل ممکن برسانید.
در صورت تحقیقات جدید علم تغذیه در زمینه ی سنگ های کلیه، توصیه های جدید در همین صفحه برای شما عزیزان قرا خواهد گرفت.
نوشته شده توسط “شامی لو”
اگر تمایل به انتشار این مطلب دارید لطفا منبع و لینک زیر را ذکر نمایید. با تشکر
منبع : شامی لو www.shamilo.ir
لینک نوشته : مهمترین توصیه های غذایی در پیشگیری از سنگ کلیه
اشتراک گذاری صفحه :
ممنون عالی بود – رژیم برای سنگ کلیه میخوام
با سلام . برای دریافت رژیم از قسمت دریافت رژیم اقدام نمایید. در اونجا روش های گرفتن رژیم رو توضیح دادیم.با تشک